Hasat Dergisi Hasat Dergisi
İlgili haberler
İşsizlik ve borç kıskacındaki aile bütçesinin en esas sorunu faturalar. ‘Türkiye Toplumu ’nun Enerji Tercihleri ’ başlıklı rapor bu gerçeği gün yüzüne çıkarıyor. Araştırmaya göre ahali kombiyi kısıyor, lambayı kapatıyor
OZAN GÜNDOĞDU
Türkiye Toplumu ’nun Enerji Tercihleri ’ başlıklı rapor Kadir Has Üniversitesi kadar kamuoyuyla paylaşıldı. Buna göre toplumun çoğunluğunun enerji politikalarında en fazla şikâyetçi olduğu konu enerjinin fiyatı oldu. Geniş kesimlerin doğalgazla ısındığı oysa elektrikli ev aletlerinin de gelişmesiyle birlikte hane içindeki elektrik tüketiminin de arttığı yıllarda, enerjinin aile içinde finansmanı gitgide zorlaşıyor. en düşük gelirli kesimlerde ise odunla ısınma hâlâ doğalgazdan daha yaygın.
Çalışma, Türkiye toplumunun küçük bir örneğini oluşturan bin 215 birey ile yüz yüze yapılan görüşmeler sonucunda raporlandı.
Doğalgaz fiyatlarının artması geniş ırk kesimleri için kış aylarını hemen hemen karabasana çevirmiş durumda. Ankete katılanlara sorulan “Enerji tüketiminiz düşünüldüğünde hangisine daha fazla para harcıyorsunuz” sorusuna ezici başlıca ‘ısınma ’ cevabı verildi. Ankete katılan her 100 kişiden 69 ’u en çok parayı ısınmaya, 25 ’i ışıklandırma ve konut aletlerine, 2 ’si soğutmaya, 2 ’si sıcak suya, 1 ’i ise pişirmeye ayırıyor. Buna karşılık halkın yüzde 55 ’i ise doğalgazla ısınıyor ve yüzde 56 ’sı sıcak su ihtiyacını doğalgazla karşılıyor.
GELİR ARTTIKÇA PAY DA ARTIYOR
Türkiye ’ye birincil geldiğinde ‘ucuz ve pak enerji ’ olarak anlatılan doğalgaz, 2020 ’li yılların Türkiye ’sinde yüksek gelirli toplumsal kesimlerin daha fazla kullandığı bir enerjiye dönüştü. Geliri sıfır ile 900 TL arasında değişen hanelerde evin ısınması yüzde 34 oranında odunla gerçekleşirken, doğalgazın bu gelir grubu içinde ısınmada kullanılma oranı yüzde 25 ’le odunun aşağı kaldı. Buna karşılık geliri 2 bin 700 ile 3 bin 600 TL arasındakilerde doğalgazla ısınanların oranı yüzde 51 ’e, 3 bin 600 TL ’den daha artı geliri olanlar içinse doğalgazla ısınma oranı yüzde 79 ’a çıkıyor.
AYLIK 500 TL’DEN POZITIF GİDİYOR
Ankete katılanlara sorulan “enerji tüketiminizi düşündüğünüzde enerjiye aylık ne kadar harcıyorsunuz” sorusuna en çok 500 TL ve üzeri cevabı geldi. Ankete katılan her 100 kişiden 17 ’si enerji ihtiyacı için 500 TL ’den fazla para harcıyor. En popüler ikinci ise yüzde 15 ’le 250 ile 300 lira arasında cevabı oldu. öte yandan enerjiye 500 TL ’den fazla para harcayanların oranı 2019 ’da sert büyüme gösterdi. Bu tutarı harcayanlar 2017 ’de 100 kişiden 7 ’si, 2018 ’de 100 kişiden 8 ’i olmuştu. 2019 ’da ise rakam 17 ’ye yükseldi.
ISINMADA KOMBİYİ KISMA DEVRİ
Bilhassa doğalgaz fiyatlarındaki pahalılık işsizlik ve borçla birleşince halkın yöntemi kombiyi kısmak oluyor. Ankete katılanlara “geçen 1 yılda, gelirinizin eksik kalması sebebiyle, toplam enerji tüketiminde kısıntıya gittiğiniz oldu mu” diye soruldu. 2018 ’de katılan her 100 kişiden 4 ’ü ‘çok büyük oranda kısıntıya gittik ’ derken, 2019 ’da bu sayı 3 katına çıkarak her 100 kişiden 12 ’sine yükseldi. 2018 ’de her 100 kişiden 16 ’sı aynı soruya ‘ciddi oranda kıstık ’ cevabını vermişti. 2019 ’da bu sayı her 100 kişiden 22 ’ye yükseldi.
Ankete katılanlara elektrik fiyatlarıyla ilgili düşüncesi de soruldu. ‘Elektrik fiyatlarını nasıl buluyorsunuz ’ sorusuna ankete katılan her 100 kişiden 85 ’i ‘yüksek ’, 10 ’u ‘adi ’, 5 ’i ise ‘düşük ’ cevabını verdi. öte taraftan bu cevapların şahısların partilerine tarafından de ayrımı yapıldı. Buna göre AKP seçmenlerinin yüzde 79 ’u elektrik fiyatlarını pahalı bulurken, CHP seçmenlerinin yüzde 91 ’i, HDP seçmenlerinin yüzde 94 ’ü, MHP seçmenlerinin ise yüzde 84 ’ü elektrik fiyatlarını pahalı bulduğunu söyledi. Çalışmada öteki partilere yer verilmedi.
Araştırmaya kadar geliri yetmediği için enerji tüketiminde kısıntıya gidenlerin sayısı 2019 ’da önceki yıla kadar 3 katına çıktı. Aylık faturalar 500 liranın üstünde. Zamanında ‘ucuz enerji ’ denen doğalgaz ise artık lüks.
BU DURUMUN SEBEBİ ENERJİ İHALELERİ
Enerji fiyatlarının yurttaşın en temel sorunlarından bir haline gelmesiyle gözler enerjinin finansmanına çevrildi. Konuyu Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz Birgün ’e değerlendirdi. Türkyılmaz özellikle Rusya ’yla yapılan doğalgaz alım ihalelerinin uzun vadeli yapıldığını, Türkiye ’nin bu ihalelerle yüksek vaat altına girdiğini aktardı. Enerji uzmanı Türkyılmaz şunları kaydetti; Gaz alım anlaşmalarında baştan sıkıntı var. Uzun süreli 10-15 yıllık ihalelerle ülkeyi vaat altına sokuyorsunuz. Bu taahhütler dış politikada manevra yaparken aralıksız önümüze konuyor. İhaleler uzun süreli olduğu için Türkiye aleyhine tiryakilik ilişkisi doğuyor. Petrol ve doğalgaz fiyatlarında düşüş yaşandığı zaman enerji ihracatçılarıyla bağımlılık ilişkisi olmayan ülkeler indirim alabilirken, Türkiye ’ye bu indirimi yapmıyorlar. Çünkü hem dış politikada, keza de enerji ihalelerinde atılan hatalı adımlar sebebiyle Rusya ’ya bağımlılığımız arttı. Bunun sonucu biz doğalgazın metreküpünü 230-250 dolar aralarında alırken Yunanistan 130-140 dolar aralarında alabiliyor.
Elektrik fiyatlarında ise belli başlı mesuliyet özelleştirme politikalarında. Elektrik üretiminde ve dağıtımında bir grup şirket kollanıyor. Özelleştirme sürecindeki hiçbir vaat de gerçekleşebilmiş değil. Elektrik ucuzlayacak, kayıp firari oranı azalacak dendi. Fakat elektrik ucuzlamadı, kayıp kaçak bedelleri ise faturalara yansıtıldı. 2 yılda en düşük ücrete yüzde 45 zam yapılırken elektriğe gelen zam yüzde 60. Hal bu iken elektrik şirketlerine verilen teşvikler milyarları buluyor.
