Erken ilkbahar donları, meyve ağaçları için ciddi zararlar oluşturabilir. Bu zararlar, donun şiddetine, süresine ve ağacın fenolojik (gelişim) evresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte en yaygın etkiler:
1. Tomurcuk ve Çiçek Zararları
- Erken ilkbaharda açan çiçekler ve tomurcuklar dona karşı oldukça hassastır.
- Don zarar görmüş çiçekler kahverengileşir ve dökülür, bu da meyve verimini doğrudan azaltır.
- Özellikle badem, kayısı, şeftali gibi erken çiçek açan meyve türleri büyük risk altındadır.
2. Meyve Tutumu Kaybı
- Don nedeniyle zarar gören çiçekler döllenemez ve meyveye dönüşemez.
- Hafif donlar bazen meyve tutumunu tamamen engellemese de, deforme olmuş veya zayıf meyveler oluşabilir.
3. Sürgün ve Yaprak Zararları
- Yeni filizlenen sürgünler ve genç yapraklar düşük sıcaklıklara karşı oldukça duyarlıdır.
- Yapraklarda yanık benzeri lekeler, büzüşme ve kuruma görülebilir.
4. Odunsu Doku Hasarları
- Şiddetli donlar genç ağaçlarda gövde ve dallarda don çatlaklarına yol açabilir.
- Kambiyum (büyüme dokusu) zarar görürse, ağaçların gelişimi yavaşlayabilir veya tamamen kuruyabilir.
5. Verim ve Kalite Kaybı
- Don zarar gören ağaçların yıllık verimi önemli ölçüde düşebilir.
- Kalan meyveler normalden küçük, şekilsiz veya düşük kaliteli olabilir.
Erken İlkbahar Donlarına Karşı Alınabilecek Önlemler
- Geç çiçek açan tür ve çeşitler seçmek (Örneğin, bazı kayısı ve elma çeşitleri daha geç çiçek açarak dondan kaçınabilir.)
- Don perdeleri veya sisleme sistemleri kullanmak (Hava akışını yönlendirerek sıcak havayı korumak.)
- Toprak nemini yüksek tutmak (Sulama, toprağın ısıyı tutmasına yardımcı olur.)
- Rüzgar pervaneleri veya sıcak hava üfleyicileri kullanmak (Soğuk havanın çökmesini engelleyebilir.)
- Üzerine su püskürtme yöntemi uygulamak (Buz oluşumu sırasında açığa çıkan ısı çiçekleri koruyabilir.)
Erken ilkbahar donları meyve üretimini ciddi şekilde etkileyebilir, ancak doğru önlemlerle risk azaltılabilir.