Hasat Dergisi Hasat Dergisi
İlgili haberler
Tütün Yasası’nın çıkarıldığı 9 Ocak 2002’den bu yana ilk kez yerli tütün üretiminin artırılması, sigara üretiminde yerli tütün kullanımının artırılmasına yönelik bir düzenleme yapılıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonunda görüşülen ve daha sonra genel kurulda ele alınacak “Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” (Torba Yasa) ile tütün konusunda önemli değişiklikler öngörülüyor.
Kanun teklifinde yer alan düzenleme ile üretim artışını desteklemek amacıyla sigara üretiminde kullanılacak yerli tütün oranı 2024 yılına kadar kademeli olarak yüzde 30’a çıkarılıyor. Ancak, aynı düzenleme ile çok uluslu sigara şirketlerinin pazarını daraltan sarmalık tütün kullanımına ise önemli cezalar getiriliyor.
Tütün ekiminde bölgeler arasında önemli değişiklikler yaşanıyor. İhracata yönelik üretilen Ege Tütünü son yıllarda Adıyaman ve yöresinde de sözleşmeli olarak ekilmeye başlandı. Bu nedenle Güneydoğu’da üretim artarken Ege ve Karadeniz Bölgesi’nde üretim azalıyor.
Türkiye, 18 yıl sonra yerli tütün üretimini artırmak için yasal düzenleme yapıyor. Piyasaya hakim olan çok uluslu sigara şirketlerinin iç piyasaya yönelik üretimlerinde yüzde 12’ye kadar düşen yerli tütün kullanım oranı 2025 yılına kadar yüzde 30’a çıkarılması öngörülüyor. Yerli üretimi artırması beklenen bu düzenlemenin yanı sıra sigara fiyatlarının pahalı olması nedeniyle yerli sarmalık tütüne getirilecek cezalar ise hem üreticiyi hem de tüketicileri endişelendiriyor.
2000’li yıllara kadar dünyanın önemli tütün üreticilerinden olan ve halen oryantal (şark) tütün üretiminde ilk sırada olan Türkiye, 2002 yılında çıkarılan Tütün Yasası sonrası üretimde büyük gerileme yaşadı. Tütün Yasası çıkarıldıktan sonra sözleşmeli üretim modeline geçilmesi ile üretim büyük oranda çok uluslu sigara tekellerinin denetimine geçti. Sigara üreticileri ve tütün ihracatçıları kiminle sözleşme yaparsa sadece o üreticilerin üretim yapabileceği bir sistem kuruldu. Bu yeni sistemle tütün ihracatçısı olan Türkiye, tütün ithalatçısı oldu. Üretilenden daha fazlası ithal edilmeye başlandı.
Getirilen sözleşme modeli ile çok uluslu sigara tekelleri ve sözleşmeli üretim yaptıran tütün şirketleri kiminle sözleşme yaparsa sadece o üreticiler üretim yapabiliyor. Sigara harmanlarında da yerli tütün üretimi hızla düştü. 2002 yılında yüzde 40’ın üzerinde olan yerli tütün kullanım oranı 2019’da yüzde 12’ye kadar düştü.
